Zien
Alles wat u wil weten over zien en licht.
Wat is licht?
- Elektromagnetisch spectrum
- Ons oog en licht
- Gevoel en licht
Wat is licht?
Electromagnetisch spectrum
Wat is licht en hoe zien we licht. De zon zend lichtstralen uit naar de aarde met een snelheid van 299.792 km/s, licht is daarmee de snelste verschijning op aarde. Dit beelden we uit in het elektromagnetische spectrum. De zon geeft licht af en in dit licht zitten verschillende stralingen, denk hierbij aan röntgen, gamma, magnetron, radio en infrarood. Binnen deze stralen is er maar een heel klein deel wat voor ons zichtbaar is en dat loopt van blauw naar rood, met alle denkbare kleuren er tussen als groen, geel, paars en roze. Dit zichtbare deel zorgt er voor dat we de wereld kunnen zien met kleur, anders zou alles in grijs tinten zijn.
Lichtgolven worden uitgedrukt in nano meters, dit is hoe ver de golven uit elkaar liggen, als de golven kort zijn heb- ben ze minder kracht, dit is goed te zien aan de lucht. De blauwe golven kunnen niet door de lucht heen komen en daarom is onze hemel blauw.
De rode kleur heeft lange krachtige golven, die zien we al- leen maar als de zon onder gaat. De golven gaan dan door veel meer lucht lagen en botst uiteindelijk met de lucht, resulterend in een rode gloed van een ondergaande zon.
Kunstmatig licht heeft het zichtbare deel maar sommige lichtbronnen zoals gloeilampen en halogeen heb- ben ook het infrarood in zich. Dit kan erg schadelijk zijn voor kleuren, infrarood kan kleuren vervagen en aantasten of uitdrogen.
Ons oog en licht
Het oog is het belangrijkste deel voor ons om dit alles te kunnen waarnemen. De werking van het oog is te vergelijken met dat van een camera, het licht komt door de lens en valt op het netvlies achter in het oog, de hoeveelheid licht wordt bepaald door de iris die klein wordt voor minder licht (overdag) en groot voor meer licht (s ’nachts). Een dokter controleert met een lamp of deze basis reactie aanwezig is bij een patiënt. Door plotseling met een zaklampje in de ogen te schijnen worden de pupillen kleiner, zo kan de dokter kijken of er hersen activiteit is.
Het netvlies is opgebouwd uit lichtgevoelig weefsel. Er zijn twee verschillende elementen in dit weefsel, kegels en staafjes. De kegels zorgen er voor dat we bij voldoende licht kleuren kunnen zien, deze kegels bevinden zich in het centrale deel van het netvlies. Mensen die kleurenblind zijn missen dan ook een aan- tal van deze kegels zij zullen bepaalde kleuren nooit kunnen zien maar ook niet kunnen waarnemen. De staafjes zijn gevoelig voor kleine verschillen in licht en donker en kunnen geen kleur waarnemen, ze be- vinden zich met name aan de buiten kant van het centrale deel. Mensen met nachtblindheid hebben dus minder staafjes om hiermee het kleine beetje licht te kunnen opvangen. Het netvlies zet het beeld om in elektrische pulsen en stuurt deze naar de hersenen waar ze worden verwerkt, doordat je tussen je linker en rechter oog een iets ander beeld hebt kunnen we diepte zien.
Voor een goede keus van verlichting zijn er twee begrippen die erg belangrijk zijn, adaptatie en accommodatie.
Adaptatie
Het vermogen van het oog zich aan te passen aan verschillende lichtsterktes noemen we adaptatie. Het oog ziet goed bij een zonnige dag, maar ziet ook als we s ’avonds door een donkere straat lopen. Het oog adapteert tussen de hoge en de lage lichtsterkten. Het oog past zich makkelijker aan wanneer we van donker naar licht gaan en minder als we van licht naar donker gaan. Dit principe is duidelijk zichtbaar als je s ’nachts een tunnel op de snelweg in rijdt. Zodra je de tunnel in rijdt is er direct goed zicht, maar als je de vel verlichte tunnel uitkomt moet het oog zich aanpassen aan de donkere omgeving. Testen laten zien dat dit gemiddeld
z’on 10 tot 40 seconde duurt, er is dus te zeggen dat als we uit een tunnel rijden we 10 seconde blind rij- den! Er zijn inmiddels al veel tunnels waar dit wordt verminderd door in het begin van de tunnel meer licht te hebben en naarmate je door de tunnel rijdt dit te laten afnemen.
Accommodatie
Het vermogen van het oog om zich scherp te stellen op objecten op verschillende afstanden noemen we accommodatie. Een voorbeeld hiervan is dat je de tijd op je horloge ziet, maar deze ook kunt aflezen van de kerk toren, je oog zorgt er voor dat je beide objecten scherp ziet. Als je tussen deze afstanden wisselt zal je merken dat het 1 a 2 seconde duurt voordat dit beeld scherp is. Dit effect duurt nog langer wanneer het donker is, je oog moet dan ook nog wennen aan het donker.
Wanneer je te vaak moet adapteren of accommoderen kan dit leiden tot vermoeidheid van de ogen en daardoor hoofdpijn. Een groot gedeelte van migraine is hier aan te weiden. Met de keuze van de verlich- ting kunnen we dit voor een groot deel tegen gaan, denk hierbij aan een egaal verlichte ruimte.
Licht heeft veel invloed op de manier dat het oog zich aanpast, buiten kunnen we deze niet zo gek veel aanpassen, maar binnen wel. We kunnen er v oor zorgen dat de ruimte zo verlicht is dat het oog minder hard.
Gevoel en licht
Één van de dingen waar licht veel invloed op heeft is emotie. Door licht te gebruiken op verschillende ma- nieren of door met kleuren te werken kunnen we bepaalde emoties oproepen.
